Το ερημωμένο σπίτι κάτω από το Αη Γιώργη.

                                                                                                         Γράφει ο

                                                                                                        Σπύρος Γκρίντζος

     Όσοι από εμάς έχουμε διαβάσει Παπαδιαμάντη θα θυμόμαστε το διήγημα «Της Κοκκώνας το Σπίτι»  όπου εκεί ο Παπαδιαμάντης περιγράφει  ένα ερειπωμένο  και μισοτελειωμένο σπίτι στο επάνω μέρος της πολίχνης της Σκιάθου που έχασκε για αμέτρητα χρόνια και προκαλούσε το φόβο σε μικρούς και μεγάλους.  
 Ένα κτίσμα χάλασμα  χωρίς ποτέ να θυμάται κανείς τον  νοικοκύρη του.  Ας θυμηθούμε την περιγραφή  του Παπαδιαμάντη: «  Δεν ήτο δρόμος πλέον περαστικός εις όλον το χωρίον. Αδύνατον να μην επερνούσε κανείς από εκεί , όστις θα ανέβαινεν εις την επάνω ενορίαν ή όστις θα κατέβαινεν εις την κάτω.  Χίλια βήματα, κάθε βήμα και άσθμα. Εφούσκωνε εκοντανάσαινε κανείς δια αναβή , εγκλιστρούσε δια να καταβή . Από το άλλο μέρος του δρόμου υψούτο ετελείωτος οικοδομή, με τέσσερας τοίχους ορθούς μέχρι του πατώματος, μετα ξυλώσεις  χάσκουσας  έως  της οροφής , με στέγην καταρρέουσαν, με φαιούς τοίχους και φθειρομένους τους τοίχους , την οποίαν η εγκατάλειψις,  ο άνεμος και η βροχής είχον καταστήσει ερείπιον και χάλασμα. Κάτω έχασκεν μέγας κρημνός, μονότονος, προκαλών σκοτοδίνην, σημειούμενος από ολίγους έρποντας θάμνους εδώ κι εκεί , οι οποίοι θα εφαίνετο εις το σκότος της νυκτός εκείνης ως να ήσαν κακοποιοί ψηλαφώντες και αναρριχώμενοι ή και σκαλικάτζαροι ελλοχεύοντες και καραδοκούντες ως να  έλθει  η ώρα να εισβάλλουν εις τας οικίας δια των καπνοδόχων.»

    Μετά προχωρεί ο Παπαδιαντάντης για να μας πει πόσο αυτό το σπίτι τρόμαζε τα παιδιά , πως δεν το άγιαζαν οι παπάδες όταν περνούσαν με τις αγιαστούρες τους και πόσο κατάλληλο μέρος ήταν για να κρυφτεί κανείς για να τον περάσουν ως καλικάτζαρο.

    Αυτό ακριβώς το διήγημα του Παπαδιαμάντη που μιλάει για ένα ξεχασμένο για ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι που δεσπόζει σε ένα περίοπτο μέρος ενός χωριού, μου θυμίζει το δικό μας, γνωστό ερειπωμένο,τριώροφο σπίτι κάτω από τον Αη Γιώργη που χρόνια τώρα καταρρέει αργά αργά μέχρι πλέον που έγινε χάλασμα. Ένα σιωπηλό κτίσμα που φαίνεται από την όψη του ότι είχε μεγάλη ιστορία. Ποιος όμως ήταν ο ιδιοκτήτης του; Στα εξήντα και πλέον χρόνια που το θυμάμαι ποτέ δεν το είδα ανοικτό.

     Μια απορία μόνιμη, ένα αίνιγμα για πολλούς που επισκέπτονται τον Αη Γιώργη: Αναμφίβολα επίσης είναι ένα σπίτι που δεν κάηκε από τους Γερμανούς το 1943. Σάπιζε υπερήφανο μέσα στη πορεία του χρόνου και τα τελευταία χρόνια έχουν απομείνει μόνο τέσσερις ακρογωνιαίοι τοίχοι. Ένα φάντασμα έχει απομείνει η οικοδομή αυτή κάτι σαν της Κοκκώνας το σπίτι που προβάλλει τόσο έντονα στη μνήμη του Παπαδιαμάντη.
   Εκεί όμως ο Παπαδιαμάντης προχωρεί να μας εξηγήσει γιατί ρήμαξε αυτό το σπίτι. Αποκαλύπτει το μυστικό του. Εξηγεί ότι η ζωή σταμάτησε όταν ο καπετάν Γιαννάκος ο Συρμαής, ανήρ «αισθηματικός» και γενναίος όπως λέει ο Παπαδιαμάντης, μερακλής όσον κανείς άλλος είχε ερωτευθεί την Κοκκώναν – Αννίκαν, ωραίαν, υψηλήν και με χαρακτήρας λεπτοτάτους και ο Πλοίαρχος ηρραβωνίσθη εν τη Βασιλευούση και κατήλθεν με το καράβι εις την πατρίδα του, όπου παρήγγειλε να του κτίσουν,σχέδιον κομψόν και ασύνηθες έως τότε εις την πολίχνην, μίαν μικράν ωραίαν οικίαν, σκοπέυων με το πρώτον ταξίδιον να φέρει έπιπλα από την Βενετίαν δια να την ευτρεπήσει……αλλά η οκτώ μήνες μετά τη μνηστείαν απέθνησκεν η Κοκκώνα από φθίσιν και η οικία έμεινε ατελείωτη, έρημη και άχαρη, ανά τον λιθόστροτον ανηφορικόν δρόμο, σίμα είς τον κρημνώδη βράχον. Ως αόριστος τραγική ειρωνεία επί της τύχης της, έμεινε το όνομα « της Κοκκώνας το Σπίτι»

    Καταλαβαίνουμε τι είχε συμβεί. Αλλά ας επιστρέψουμε στο δικός μας το σπίτι κάτω από τον Αη Γιώργη. Και εκεί μαρτυρείτε ότι η ζωή σταμάτησε κάπως απότομα. Και πάνω από όλα, σε ποιον ανήκε αυτό το σπίτι; Δεν θα βιαστώ να αποκαλύψω την ταυτότητα του. Στο χρονικό της μικρής μου έρευνας ανακάλυψα κι εγώ πράγματα που δεν γνώριζα. Θα προαναγγείλω μόνο ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ένα συναισθηματικό δράμα αλλά μάλλον με μία πολιτική τραγωδία. Ας φωτίσουμε την περίπτωση του.

Ο δικός μας ιδιοκτήτης, ο πατριώτης μας δεν υπήρξε ναυτικός αλλά ένας από τους λαμπρότερους επιστήμονες της εποχής του. Γεννήθηκε στη Κερπινή το 1847 και σπούδασε Ιατρική στην Αυστρία.Για μια 25ετία ήταν Διευθυντής του χειρουργικού Τμήματος στο νοσοκομείο της Πάτρας και το 1902 διορίστηκε καθηγητής χειρουργικής στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Διετέλεσε κοσμήτορας της ιατρικής Σχολής και αργότερα πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τέλος για μια διετία, από το 1920-22, διετέλεσε υπουργός παιδείας. Ως καθηγητής χειρουργικής πραγματοποίησε την πρώτη εγχείρηση έλκους στομάχου και την πρώτη λαπαροτομία στην Ελλάδα.

Αυτός λοιπόν ήταν ο ιδιοκτήτης του μεγάλου αρχοντικού κάτω από τον Αη Γιώργη.
 

Ο λαμπρός αυτός καθηγητής της ιατρικής και ιδιοκτήτης πέθανε στις 22 Οκτωβρίου, 1922 και ήταν κοντά 75. Κληρονόμος του ήταν η γυναίκα του Ζαχαρούλα μιας και δεν είχαν παιδιά η οποία καταγόταν από την Καλαμάτα. Την εποχή εκείνη η Ελλάδα ζούσε δραματικές στιγμές γιατί μόλις έβγαινε από έναν πόλεμο τελείως ηττημένη και το φλέγον ζήτημα ήταν τα αίτια της Μικρασιατικής καταστροφής. Μοιραία ο δικός μας άνθρωπος, ως υπουργός που είχε διατελέσει στην κυβέρνηση του Δημητρίου Γούναρη, θα είχε εμπλοκή έστω και έμμεση. Ο Πλαστήρας είχε δημιουργήσει μια επαναστατική κυβέρνηση και είχε διατάξει τα περισσότερα μέλη της κυβέρνησης του Δημητρίου Γούναρη να συλληφθούν και να περάσουν από στρατοδικείο. Η είδηση αυτή τον βρίσκει τον επιφανή πατριώτη μας στην Κερπινή όταν του επιδίδεται το τηλεγράφημα. Είναι στο καφενείο του χωριού με φίλους και ζητά να μείνει μόνος. Κάνει μερικές βόλτες στην πλατεία και μετά κατευθύνεται στο σπίτι του. Καταφανώς ταραγμένος το απόγευμα ζητά να τον κατεβάσουν στη στάση Κερπινής και από εκεί φεύγει για την Αθήνα. Αυτή θα είναι και η τελευταία φορά που θα δει και το χωριό του. Δύο μέρες αργότερα βρέθηκε νεκρός στο κρεβάτι του. Η εκτέλεση των εξι στο Γουδή έγινε στις 15 Νομβρίου - 23 ημέρες αργότερα . Δεν είχε ζήσει να δει αυτό το τραγικό τέλος των περισσοτέρων συναδέλφων του: Γούναρης, Πρωτοπαπαδάκης, Στράτος, Μπαλτατζής, Θεοτόκης και ο στρατηγός Χατζανέστης.

   Μετά το θάνατο της συζύγους του η ιδιοκτησία του σπιτιού προφανώς περνάει στους απογόνους της. Ούτε είναι γνωστό πόσο συχνά το επισκέπτεται αργότερα η ίδια. Πάντως το λαμπρό αυτό σπίτι αφήνεται στην τύχη του. Το 1943 είναι σε καλή κατάσταση και μπροστά στην μεγάλη ανάγκη, γιατί το χωριό έχει καεί από τους Γερμανούς, το σπίτι ανοίγεται και μένουν σε αυτό κάμποσες οικογένειες.

  

Στο διήγημα της «Κοκκώνας το σπίτι» ο πρωταγωνιστής ήταν ο καπετάν Γιαννάκος ο Συρμαής. Το σπίτι αυτουνού μένει μια διαχρονική μαρτυρία για μια άτυχη εμπλοκή του στη ζωή. Στην περίπτωση τη δική μας ο πρωταγωνιστής ονομάζεται Θεόδωρος Ζαΐμης. Δεν κατάγεται από τον άμεσο κλάδο της οικογενείας Ζαΐμη, των γνωστών πολιτικών. αλλά από άλλον κλάδο λιγότερο γνωστό. Σε αυτόν ανήκε επωνύμως το ερημωμένο σπίτι κάτω από τον Αη Γιώργη.

Η σύζυγός του Ζαχαρούλα δώρισε το μεγαλύτερο μέρος της περουσίας της στο Πανεπιστήμιο Αθηνών μιας και ο άνδρας της υπηρέτησε ως καθηγητής σε αυτό και σήμερα η κληρονομιά της αυτή ανέρχεται στο ποσό των 3,6 εκατομμυρίων ευρώ από το οποίο κληροδότημα το Πανεπιστήμιο Αθηνών χρηματοδοτεί διάφορες δραστηριότητες υπέρ των γραμμάτων.

.........................................................................................................................................

 

Δείτε επίσης αντίστοιχα άρθρα και θέματα του Σπύρου Γκρίντζου.

·     "Το Τελευταίο Φύλλο" ο τίτλος του νέου βιβλίου του συμπατριώτη μας συγγραφέα Σπύρου Γκρίντζου.

·    Αφιέρωμα: Ο Κ.Καβάφης και τα μέρη μας.

·    Η Κερπινή μέσα στο χρόνο- τα πρώτα απογραφικά στοιχεία.

·   Εταιρεία Φιλομαθών Εραστών