Δημοτικά τραγούδια...

Παλιά φωτογρφία με συμπατριώτες μας που έχουν φύγει από την ζωή,
 να παίζουν κλαρίνο και να χορεύουν με δημοτικά άσματα.
  Διάθ.Φωτο:Τάκης Χρύσανθος

Γράφει ο                   

Θεόδωρος Αντωνόπουλος

 Δημοτικά τραγούδια λέγονται τα ποιήματα που έγραψαν ανώνυμοι άνθρωποι του λαού, αγράμματοι, με έμφυτο το ποιητικό ταλέντο. Το έλεγε ο ένας, και το έπαιρναν οι άλλοι, το συμπλήρωναν και το τελειοποιούσαν. Από στόμα σε στόμα διεδίδετο παντού και έτσι γινόταν εθνικό τραγούδι.

   Σε ορισμένα από τα δημοτικά τραγούδια περιγράφεται η ζωή των Κλεφτών (τα περίφημα Κλέφτικα). Εξυμνείται ο ηρωισμός τους, θρηνείται ο θάνατός τους, και επισημαίνεται η φιλοπατρία τους, το μίσος κατά του κατακτητή, και η αγάπη για την ελευθερία. Οι Κλέφτες άνθρωποι αγράμματοι γίνονται ποιητές-τραγουδιστές που εμπνέουν και προσκαλούν κι άλλους Έλληνες στον αγώνα.

   Άλλα δημοτικά τραγούδια παρουσιάζουν τις περιπέτειες του εθνικού, οικογενειακού και ιδιωτικού βίου, (μετανάστευση κ.λ.π.). Άλλα πάλι απεικονίζουν την αγάπη του λαού πρός τη φύση και τις ομορφιές της. Τέλος, άλλα τραγουδούν τον έρωτα.

   30.000 δημοτικά τραγούδια μας άφησε η λαϊκή μούσα, από τα οποία τα 500 δημιουργήθηκαν κατά την επαναστατική περίοδο 1821-1827. Ανάλογα με το περιεχόμενό τους διακρίνονται σε : κλέφτικα, ιστορικά, ακριτικά, μοιρολόγια, νανουρίσματα, γαμήλια, εργατικά, εορταστικά, ποιμενικά, γνωμικά, ευτράπελα, παραλογές, της ξενιτειάς, της φυλακής, του χάρου, λιανοτράγουδα, κ.λ.π.

  Είναι γραμμένα σε 15-σύλλαβο στίχο, κυρίως ανομοιοκατάληκτο, και στη δημοτική γλώσσα. Τα περισσότερα έχουν μέτρο ιαμβικό και μερικά τροχαϊκό. Είναι ανεπιτήδευτα, με απλό ύφος, πηγαία, με μεγάλη φαντασία, εκφραστική δύναμη, ζωηρότητα εικόνων και αισθήματα.

   Ο Γκαίτε είπε: «Όταν  ένας λαός γράφει τέτοια ποιήματα, δεν έχει ανάγκη από ποιητές»

Καλότυχα εἶναι τά βουνά

Καλότυχά  ‘ναι τά βουνά, ποτέ τους δέν γερνᾶνε,

τό καλοκαῖρι πράσινα καί τό χειμῶνα ἂσπρα,

καί καρτεροῦν τήν ἂνοιξη, τ’ ὃμορφο καλοκαῖρι,

νά μπουμπουκιάσουν τά κλαριά, ν’ ανοίξουνε τά δέντρα,

νά βγοῦν οἱ στάνες στά βουνά, νά βγοῦν οἱ βλαχοποῦλες

νά βγοῦν καί τά βλαχόπουλα λαλώντας τίς φλογέρες.

......................................................................................

Ὁ   Ὂλυμπος κι ὁ Κίσσαβος

Ὁ   Ὂλυμπος κι ὁ Κίσαβος, τά δυό βουνά μαλώνουν.

Γυρίζει ὁ γέρο- Ὂλυμπος καί λέει τοῦ Κισάβου:

Μή μέ μαλώνεις, Κίσαβε, κονιαροπατημένε. (=τουρκοπατημένε)

Εγώ ‘μαι ὁ γέρο- Ὂλυμπος, στόν κόσμο ξακουσμένος.

Ἒχω ἑξήντα δυό κορφές καί τριάντα δυό βρυσοῦλες,

κάθε κορφή καί φλάμπουρο (=σημαία), κάθε βρύση καί κλέφτης.

........................................................................................................

Χορεύουν τά κλεφτόπουλα

Χορεύουν τά κεφτόπουλα, γλεντᾶνε τα καημένα.

Κι ἓνα μικρό κλεφτόπουλο δέν τρώει, δέν τραγουδάει,

μόν’ τ’ ἂρματα συγύραγε καί τό σπαθί τροχάει.

Σπαθάκι μου περήφανο, τουφέκι καριοφύλι,

πολλές φορές μέ γλίτωσες, καί τώρα τούτ’ τήν ὣρα

νά σ’ ἀσημώσω, βρέ σπαθί, νά σέ μαλαματώσω.

Ένα Απάνθισμα Δημοτικών Τραγουδιών
Να χαμπηλώναν τα βουνά Ολα τ' αμπέλια τ 'ψαξα Ενύχτωσα ρε ξάδερφε Ο Γιάννος και η Παγώνα Ο Γιάννος Ο κάμπος επρασίνισεν Το βλέπεις κείνο το βουνό (Αναστασιά) Ζερβοπούλα Για ειδέστε τον αμάραντο  Γι ας πα' να δουν τα μάτια μου  Θ' αφήσω γένια και μαλλιά  Να 'χα νεράντζι  Ο βάτος έχει την οργή Βγήκα ψηλά στα διάσελα  Διαμαντούλα  Τάχα δεν ήμουν νιος και γω Που ήσουν πέρδικα  Εδώ σε τούτο το χωριό  Όλα τα πουλάκια  Κίνησα μία μέρα Τρίτη Σπυρί πιπέρι  Κάτω στη Ρόδο  Πες μου  Σαν πήρα έναν ανήφορο Ποιος είναι κείνος στο χορό Κιτρολεμονιά  Συγνέφιασε στον Παρνασσό  Κατου στο ρέμα στις ιτιές Aγάπησα μία βλάχα Μωρ' περδικούλα του Μοριά  Περδικούλα ημέρωνα Απ' τη γειτονιά μου βγαίνω Ποταμέ, τζάνεμ ποταμέ μου Ένας άγουρος κι ένας καλός λεβέντης Καλώς τα τα πουλάκια μου Για σένα διαμαντένια μου  Πες μου ρε Γιώργη ποιά αγαπάς Σ' αγαπώ δεν είναι κρίμα Σιγαλά βρέχει ο Θεός Θα σ' αγαπώ αιώνια Πιάνουν ν' ανθίσουν τα κλαριά  Στης Αρκαδιάς τον πλάτανο Στάζει και με η καρδούλα μου  Παπαδοπούλα του παπά Με γέλασε μία χαραυγή Διψάει ο Αντώνης για νερό Θα χορέψεις γέρο Εσείς πουλιά του Μάη και της Άνοιξης Για πάρε Δήμο τ' αλαφρό σπαθί Δυό λεϊμόνια σε μία κλάρα Βουνά μην καμαρώνετε Αρκαδιανή Ένας αϊτός Γείραν τα ελατόκλαρα Για σήκω απάνου Γιάννο μου Λάλα το πουλί κι αηδόνι Αφήνω γεια στις όμορφες Τούτ' η γης που την πατούμε Δεν μπορώ μανούλα μ', δεν μπορώ Σιγά αμαξά την άμαξα Φώτα το φεγγαράκι μου Χήρας υγιός παντρεύεται Για το Δήμο Ζάγουρα Εσείς βουνά της Άγκυρας Ελενιώ Μιά κόρη ρόδα μάζευε Γείραν τα ελατόκλαρα Λάλα το πουλί κι αηδόνι Κώστα μ' τα χιόνια λιώσανε Ένας λεβέντης χόρευε Αριστείρη μου Κυρά μου	Κορίτσια τι αγναντεύετε Μεσ' της Λιβαδειάς τον κάμπο Μωρή κοντή κοντακιανή Ρουμελιωτάκι Λεμονιά με τα λεμόνια Χαίρεται ο πεύκος Στο 'πα μάνα πάντρεψέ με Μαυρομάτα μου Γιάννο Το Μήτρο τον εσκότωσαν Σταυρούλα μαυρομάτα Κόφ' την Ελένη την ελιά Ελένη Να χαμπηλώναν τα βουνά Από την Πάτρα ερχόμουνα Ένα πουλάκι ξέβγαινε από τον Άγιο Πέτρο Βουνά της Αλωνίσταινας  Μια βλάχα εροβόλαγε Στης βρύσης την ανηφοριά Απόψε κρύο έκανε Άγουρος πέτρα πελεκάει  Ένα καραβάκι ξέβγαινε Μιά πέρδικα παινεύτηκε  Αμπέλι μου πλατύφυλλο Παπαδοπούλα  Χελιδόνι Ζυγά ζυγά που περπατάς Ζερβοπούλα Στην απάνω γειτονίτσα Μαγουλιανίτισσα Απόψε η πούλια μάλωνε Πουλιά μου διαβατάρικα  Αρκαδιανή Πέρασα απ' την πόρτα σου  Μια κόρη που έπλενε Μία φορά είν' η λεβεντιά Τ' ακούτε σεις οι έμορφες Στο Ίσωμα είναι οι έμορφες Να είχε 'ναι μέρα δροσερή Τρεις παπάδες Ο λαγός Η παπαδιά Την τσιμπώ... Εχτές με την αγάπη μου... Κάτου στην άγρια αγκενάρα Κοιμήσου, αστρί, κοιμήσου αυγή...  Βρύση μου Μαλαματένια  Εγώ για το χατήρι σου  Κόκκινα χείλη φίλησα Τώρα τα πουλιά, τώρα τα χελιδόνια  Σ' αυτόν τον κόσμο πού 'μαστε Πλέναν κι απλώναν... Απρίλη, Απρίλη δροσερέ... Μήλο μου κόκκινο  Τ’ έχουν της Μάνης τα βουνά  Σε τούτη εδώ τη γειτονιά  Δε σου' μοιαζε, λεβέντη μου